Als redacteur valt me soms op dat er enorm geworsteld wordt met werkwoordstijden. Nu ik jurylid van een schrijfwedstrijd ben, zie ik ze opnieuw veel: verhalen waarin werkwoordstijden door elkaar gehusseld worden. Tijd voor een tekstadvies waarin het correcte gebruik van werkwoordstijden centraal staat.
Categorie: blog
taaltip 4 – ervan uitgaan, er van uitgaan of ervanuit gaan?
Schrijf je: ik ga er van uit, ik ga ervan uit, of ik ga ervanuit? Deze taaltip gaat over het vastplakken van ‘er’ aan een of meer voorzetsels en over een uitzondering daarop.
Lees verder “taaltip 4 – ervan uitgaan, er van uitgaan of ervanuit gaan?”
Prachtig, maar je moet de helft schrappen
‘Een prachtig verhaal,’ zei mijn schrijfcoach en ik voelde hoe ik begon te gloeien van trots. Fijn dat iemand die er verstand van had vond dat ik iets moois geschreven had. ‘Maar je moet de helft schrappen,’ voegde ze er meteen aan toe. Klabam! Die opmerking deed het gloeiende vonkje onmiddellijk doven. De helft schrappen? Was ze gek geworden? Een groot deel van de woorden die ik zo zorgvuldig gekozen en de zinnen waar ik zo lang over nagedacht had zonder pardon ombrengen? Ze keek me aan, verzekerde me dat ik het kon en beloofde me een beter verhaal. ‘Kill your darlings.’ Ik deed het aarzelend en met een beetje pijn in mijn hart. Nadat ik het verhaal tot ongeveer de helft had teruggebracht, liet ik het haar opnieuw lezen. ‘Nu is het nog steeds prachtig, maar ook zo veel krachtiger dan eerst!’ zei ze goedkeurend. Lees verder “Prachtig, maar je moet de helft schrappen”
Hoe ziet jouw ‘visitekaartje’ eruit?
Een website laat zien waar jij voor staat en is het digitale visitekaartje voor je bedrijf, product of dienst. Stel je eens voor dat jouw analoge visitekaartjes vol koffievlekken zitten, ezelsoren hebben of dat het vermelde (e-mail)adres niet juist gespeld is. Durf jij dan nog zo’n kaartje uit te delen?
De koffie is op en daarom ga ik snel even het dorp in. Terwijl ik langs het eetcafé loop, veegt de eigenaar net het krijtbord voor zijn zaak schoon. Ik grinnik, want het woord carbonade is verdwenen, wat betekent dat ik hem niet meer op zijn vergissing attent hoef te maken. Met de koffie-oogst onder mijn arm loop ik even later weer voorbij. Voor deze week staat er kabeljouw op het menu, zie ik. Lees verder “Hoe ziet jouw ‘visitekaartje’ eruit?”
Reisverhalen schrijven
Lang geleden publiceerde ik een verhaal over de reis die mijn dochter en ik in 2008 naar Zuid-Afrika maakten. Het werd indertijd nauwelijks gelezen.
compact
Inmiddels begrijp ik heel goed waarom het verhaal niet op veel belangstelling kon rekenen. Het was overcompleet. Niemand is geïnteresseerd in een exacte weergave van data, tijdstippen en gebeurtenissen. Wat de lezer wil is een compact verhaal dat hem of haar meeneemt naar (in dit geval) Zuid-Afrika.
Tekstadvies | tutoyeren of niet (II)
Onlangs schreef ik in een tekstadvies over tutoyeren dat je moet kiezen voor wat het beste bij jouw doelgroep en/of jouw persoonlijke smaak past. Maar, voegde ik eraan toe, wees consequent. Het gebruik van u en je door elkaar in één artikel, verhaal of webpagina kan echt niet.
tutoyeren
Vanochtend viel er een brief van een grootwinkelbedrijf bij mij in de bus. In de aanhef word ik met mevrouw aangesproken. Tijdens het lezen van de eerste regel gaan mijn wenkbrauwen omhoog. “Als VIPklant heb je natuurlijk….” Ook in de rest van de brief wordt er getutoyeerd.
combinatie
Begrijp me goed, aan het tutoyeren van (potentiële) klanten stoor ik me niet. Ik doe het per slot van rekening zelf ook. Maar de combinatie met mevrouw in het briefhoofd en de aanhef, vind ik buitengewoon vreemd. Daarnaast is het inconsequent.
hoe dan wel?
Gebruik je in de aanhef ‘mevrouw’ of ‘mijnheer’, tutoyeer dan niet in je brief (of mail). Wil je al je klanten dezelfde mailing sturen (wat begrijpelijk is) en dus iedereen tutoyeren, begin dan gewoon met ‘Beste klant’. Minder persoonlijk, misschien, maar ook minder onnatuurlijk dan de combinatie ‘jij’ en ‘mevrouw’.
taaltip 3 – c of k: product of produkt, karamel of caramel?
Sinds het afschaffen van de voorkeurspelling in 1995 kun je niet meer kiezen of je in woorden als elektriciteit, product, karamel, reclame en insect een k of een c gebruikt. Daarover gaat deze taaltip. Lees verder “taaltip 3 – c of k: product of produkt, karamel of caramel?”
taaltip – tutoyeren of niet
Deze aflevering in de serie Tekstadvies gaat over het (consequente) gebruik van ‘u’ en ‘jij’ in een tekst.
Jij-maatschappij
We leven in een ‘jij-maatschappij’: steeds meer bedrijven en media tutoyeren hun klanten en lezers. In het Engels is het simpel: je hoeft je nooit af te vragen welke aanspreekvorm gepast is. En misschien is het feit dat de Engelse taal zich steeds meer in ons dagelijks leven nestelt, er wel de oorzaak van dat ook Nederlanders toe zijn aan één enkele aanspreekvorm. Maar dat terzijde.
Afstand
In de meeste gevallen vind ik het prettiger om getutoyeerd te worden. ‘Jij’ verkleint gevoelsmatig de afstand, waar ‘u’ die (soms bewust) creëert. Aanvankelijk sprak ik de bezoekers van deze site met ‘u’ aan, maar ik vond dat tekstfontein.com daardoor een afstandelijke, te zakelijke uitstraling kreeg en daarom besloot ik al snel hier uitsluitend te tutoyeren. Lees verder “taaltip – tutoyeren of niet”
Zegt een beeld meer dan 1000 woorden?
Als tekstschrijver ga ik zo nu en dan de discussie aan met mensen die vinden dat een foto geen tekst nodig heeft, omdat een beeld meer zegt dan 1000 woorden.
Besparen op redactiekosten
Mag ik jouw manuscript redigeren? Fijn! Maar voordat je het naar me opstuurt, wil ik je vragen er nog eens kritisch naar te kijken. Het spreekt voor zich dat ik veel minder tijd hoef te besteden aan een verzorgd manuscript. En dat scheelt jou aanmerkelijk in de kosten.
Waar je zoal op moet letten, zet ik hieronder voor je op een rijtje.
opmaak
- Stel de regelafstand in op 1,15.
- Gebruik een prettig leesbaar lettertype (bijvoorbeeld Arial, Calibri, Times New Roman);
- Gebruik één lettertype (ook voor hoofdstukaanduiding, paginanummering e.d.).
- Stel de tekst in op uitvullen en automatische woordafbreking.
- Gebruik een witregel, zodra je een ‘sprongetje’ maakt in het verhaal, maar vermijd onnodige witregels (bijvoorbeeld in dialogen).
- Laat de eerste regel van een nieuwe alinea inspringen, behalve wanneer die alinea ná een witregel begint.
- Let op je dialogen. Je kunt veel leren van hoe andere auteurs hun dialogen opbouwen. En hier vind je mijn tips voor het schrijven van goede dialogen.
taalfouten
Vrijwel niemand kent alle spelling- en grammaticaregels uit het hoofd. Een goed woordenboek en het Groene Boekje mogen om die reden dan ook niet in de boekenkast van een schrijver ontbreken. Daarnaast vormen de websites van Genootschap Onze Taal en de Taalunie een onuitputtelijke bron van informatie over allerlei taalkwesties. Tot slot vind je in de categorie tekst & taal op deze website van alles over over spelling, grammatica en het voorkomen van missers.
herhaling
Herhaal namen, woordgroepen of dezelfde woorden niet voortdurend, maar vervang ze door een ander woord of laat ze weg waar dat kan. De volgende zinnen, bijvoorbeeld: ‘Maria kijkt op de wekker. Maria staat op, omdat ze ziet dat het al laat is. Zodra Maria beneden komt….’ lezen aangepast een stuk prettiger: ‘Maria kijkt op de wekker en staat op omdat ze ziet dat het al laat is. Zodra ze beneden komt….’
dialogen
- Hanteer de elda-regel (‘eerst leesteken, dan aanhalingsteken’).
- Gebruik alleen enkele aanhalingstekens, dat geeft een veel rustiger beeld.
- Voorafgaand aan een citaat gebruik je een dubbele punt, geen puntkomma. (Hij zei: ‘Daar heb ik geen zin in.’)
- Komt iemand anders aan het woord, begin dan op een nieuwe regel (en laat die inspringen).
- Wees spaarzaam met ‘zei Jan’ of ‘roept Hans’. Wanneer voor de lezer duidelijk is, wie er aan het woord is, kun je dergelijke toevoegingen achterwege laten.
werkwoordstijden
Veel schrijvers vinden het lastig om consequent de juiste werkwoordstijden te gebruiken. Wees daar dus extra alert op en vervang zinnen als: ‘Ik ging achter hem aan en roep dat hij terug moet komen,’ door ‘Ik ga achter hem aan en roep dat hij terug moet komen,’ of ‘Ik ging achter hem aan en riep dat hij terug moest komen’.
interpunctie
“Er zijn geen vaste regels aan de hand waarvan je altijd kunt bepalen wanneer op welke plaats komma’s gebruikt moeten worden. Het belangrijkste uitgangspunt is dat een komma geplaatst wordt als er bij het voorlezen een duidelijke pauze hoorbaar is. Hoe langer de zin is, hoe meer behoefte er bestaat aan een rustpunt in de zin, en dus aan een komma.” (Bron: http://onzetaal.nl.)
proeflezers
Heb je jouw manuscript zelf kritisch nagekeken? Leg het dan voor aan een of meer proeflezers. Zij zullen je vaak nog op dingen wijzen die je zelf over het hoofd hebt gezien.
verzorgd manuscript
Heb je tot slot de door jouw proeflezers gesuggereerde verbeteringen aangebracht, dan weet je zeker dat jouw manuscript er verzorgd uitziet. De redactie ervan zal mij nu veel minder tijd kosten en daardoor ben jij voordeliger uit.