Het maakt niet uit of je een verhaal vertelt of iets ingewikkelds uit wilt leggen: een tekst moet blijven hangen. En bij voorkeur onmiddellijk; na één keer lezen dus.
In dit artikel zet ik wat tips op een rijtje die jouw tekst prettig(er) leesbaar maken, zodat ook jouw tekst … blijft hangen.
gooi ballast overboord
Kijk eens kritisch naar je tekst en streep alle overbodige woorden weg. Een voorbeeld:
Het behoeft natuurlijk helemaal geen betoog dat de klantenservice, zoals het woord dus al aangeeft, doorgaans service aan klanten biedt.
De woorden ‘natuurlijk’, ‘helemaal’, ‘dus’, ‘al’ en ‘doorgaans’ hebben geen enkele functie in deze zin. Ook zonder die ballast is de zin nog prima leesbaar:
Het behoeft geen betoog dat de klantenservice, zoals het woord aangeeft, service aan klanten biedt.
Het kan natuurlijk nog korter:
De klantenservice biedt service aan klanten.
Gereduceerd tot bovenstaande zes woorden, zou je ook kunnen concluderen dat er niets nieuws staat en de hele zin overboord kunnen gooien.
vermijd lijden
Lijdende zinnen maken een tekst stroperig en creëren afstand. Gebruik ze daarom zo min mogelijk
De glazen worden volgeschonken.
De boeken worden gesigneerd.
Er wordt luidruchtig feestgevierd.
Deze drie zinnen kun je heel eenvoudig actief maken:
De gastheer schenkt de glazen vol.
De schrijver signeert de boeken.
De studenten vieren luidruchtig feest.
Soms kun je echter niet om de lijdende vorm heen. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer je niet weet wíé iets doet (er wordt aangebeld) of je niet de handelende personen, maar de handeling centraal wilt stellen (er werd tot diep in de nacht vergaderd).
taalfouten
Een ‘lekkere’ tekst is foutloos. Vrijwel niemand kent alle spelling- en grammaticaregels uit het hoofd. Een goed (online) woordenboek is voor iedereen die schrijft onmisbaar. Daarnaast vormen de websites van Genootschap Onze Taal en de Taalunie een onuitputtelijke bron van informatie over allerlei taalkwesties.
herhaling
Herhaal namen, woordgroepen of dezelfde woorden niet vlak na elkaar, maar vervang ze door een ander woord of laat ze weg waar dat kan. De volgende zinnen, bijvoorbeeld: ‘Maria kijkt op de wekker en staat op. Maria doet haar pantoffels aan en daarna loopt Maria op haar pantoffels de trap af,’ lezen aangepast een stuk prettiger: ‘Maria kijkt op de wekker en staat op. Ze doet haar pantoffels aan en loopt daarna de trap af.
werkwoordstijden
Gebruik consequent de juiste werkwoordstijden. Vervang zinnen als ‘Ik ging achter hem aan en roep dat hij terug moet komen,’ door ‘Ik ga achter hem aan en roep dat hij terug moet komen,’ of ‘Ik ging achter hem aan en riep dat hij terug moest komen.’
komma’s
“Er zijn geen vaste regels aan de hand waarvan je altijd kunt bepalen wanneer op welke plaats komma’s gebruikt moeten worden. Het belangrijkste uitgangspunt is dat een komma geplaatst wordt als er bij het voorlezen een duidelijke pauze hoorbaar is. Hoe langer de zin is, hoe meer behoefte er bestaat aan een rustpunt in de zin, en dus aan een komma.” (Bron: http://onzetaal.nl.)
hulp
Kun je wel wat hulp gebruiken bij het schrijven van teksten die blijven hangen? Laat mij jouw tekst bekijken; ik adviseer je graag over verbeteringen ervan.
Schrappen, inkorten en zinnen laten ‘lopen’. Wat ik doe is een stuk op de pc schrijven en als ik dat goed genoeg vind dan uitprinten en hardop aan mezelf voor lezen. Vaak ontdek ik dan nog missers en fouten. Ik ‘proef’ daarbij ook of een verhaal lekker loopt of blijft hangen.
Dank je voor deze taaltips Christien.
Graag gedaan, Peter. Hardop aan jezelf voorlezen is een heel goede tip! Ik doe dat zelf ook.