Een tekst waarin steeds dezelfde woorden terugkeren, leest niet prettig. Toch hebben veel schrijvers de neiging tot herhalen, merk ik tijdens het redigeren. Je teksten voor verzending/publicatie kritisch doorlezen en waar nodig bijschaven helpt, maar je kunt jezelf ook trainen in het voorkomen van onnodige herhalingen. In dit tekstadvies lees je daar meer over. (En hoewel ik dit advies al eerder publiceerde, herhaal ik het vandaag nog maar eens, omdat je sommige dingen niet vaak genoeg kunt … herhalen :-)).
Eerst maar even een voorbeeld. Wat vind je van onderstaande tekst?
Toen ik de man voorover zag vallen, trok mijn maag samen. Toen zag ik dat er bloed uit de wond op zijn voorhoofd vloeide. Toen ik naast hem knielde, trok mijn maag nog verder samen.
Niet prettig leesbaar toch, deze zinnen, door al die ‘toenen’ en samentrekkende magen?
synoniemen
Het Nederlands kent ongelofelijk veel synoniemen. Maak daar gebruik van. In plaats van het woord ‘huis’ bijvoorbeeld, kun je ook ‘woning’ of ‘onderkomen’ schrijven. Kijk maar eens op synoniemen.net en verbaas je over de mogelijkheden.
Erasmus
Humanist, filosoof en schrijver Desiderius Erasmus hield niet van de ‘barbaarse’ stijl die hij aantrof in de Latijnse geschriften uit zijn tijd. Hij trok ertegen ten strijde en gaf adviezen voor een betere stijl.
In het in 1512 uitgegeven boekje ‘Over de overvloed van formuleringen en gedachten’ demonstreert hij een stijloefening waarmee ook de schrijver van nu zijn voordeel kan doen.
stijloefening
Erasmus bedacht maar liefst bijna 200 alternatieven voor de zin:
Uw brief heeft me buitengewoon verheugd.
Vijf voorbeelden daarvan:
– Uw epistel verschafte me geen gering genoegen.
– Wat was ik blij uw brief te lezen!
– U kunt nauwelijks vermoeden hoeveel plezier uw schrijven mij bood.
– Ik las en herlas uw brief met groot plezier.
– Ik was buiten mezelf van vreugde toen ik uw brief ontving.
variatie
Natuurlijk hoef je niet voor elke zin 200 varianten te bedenken. Toch kan het geen kwaad om, bij wijze van oefening, zo nu en dan eens te variëren met een enkele zin. Je zult merken dat het herformuleren van zinnen je na verloop van tijd steeds beter af zal gaan. En je teksten? Die worden er gaandeweg alleen maar fraaier van.
alternatief
Om nog even terug te komen op het voorbeeld hierboven, wat vind je van het volgende alternatief?
Plotseling viel de man voor mijn ogen op straat. Ik schrok er ontzettend van. Er kwam bloed uit de wond op zijn voorhoofd en ik werd misselijk van die aanblik. Ik knielde haast hem en begon te kokhalzen.
Dat leest heel wat fijner, toch? (Mocht jij nog iets beters bedenken, laat me dat dan weten.)